ساخت بهترین سریال های ایرانی و محبوب ترین سریال های قدیمی ایرانی و بطور کلی تاریخچه سریال ایرانی به اوایل دهه ۱۳۴۰ شمسی باز میگردد. در آن زمان، تلویزیون ملی ایران (که بعدها به صدا و سیما تبدیل شد) شروع به تولید و پخش برنامههای نمایشی دنبالهدار کرد. اولین سریال ایرانی “خانهقشنگ” نام داشت که در سال ۱۳۴۲ پخش شد. در دهههای ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰، سریالهای ایرانی بیشتر به صورت تلهتئاتر بودند و از داستانهای ساده و روتین استفاده میکردند. با شروع جنگ ایران و عراق، تولید سریالهای ایرانی به طور قابل توجهی کاهش یافت. در این دهه، بیشتر سریالهای ایرانی مضامین حماسی و انقلابی داشتند. در دهه ۱۳۷۰، با افزایش تنوع در برنامههای تلویزیونی، شاهد تولید سریالهای ایرانی با ژانرهای مختلف بودیم. در این دهه، سریالهای طنز، اجتماعی و تاریخی محبوبیت زیادی پیدا کردند. امروزه، سریالهای ایرانی به عنوان یکی از محبوبترین برنامههای تلویزیونی در ایران شناخته میشوند.
سریال ایرانی خواب و بیدار داستان چند خلافکار را روایت می کند که دوباره فعالیت خود را از سر گرفته اند. سردسته آنها زنی به اسم توران است که با نام مستعار “ناتاشا” شناخته می شود. ناتاشا تازه به ایران بازگشته و سرقت های مسلحانه ای را همراه با شخصی به اسم “عبدالله پلنگ” آغاز می کند. در طی سرقت ها ناتاشا فرار می کند امّا پلیس همچنان به دنبال اوست. خواب و بیدار یک سریال پلیسی-جنایی است که به موضوعاتی مانند مواد مخدر، قاچاق، سرقت و فساد میپردازد. این سریال در زمان پخش خود در دهه 80 به یکی از پربینندهترین سریالهای تاریخ تلویزیون ایران تبدیل شد. خواب و بیدار به دلیل داشتن فیلمنامه جذاب، تعقیب و گریزهای هیجانانگیز و اکشن، بازیهای خوب بازیگران و کارگردانی مهدی فخیمزاده، مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت.
این سریال را شاید بتوان موفقترین سریال پلیسی تاریخ تلویزیون ایران بعد از انقلاب اسلامی دانست. در جشنواره فیلم فجر اسن سریال تندیس زرین بهترین فیلم تلویزیونی، بهترین کارگردانی تلویزیونی برای مهدی فخیمزاده، بهترین بازیگر نقش اول مرد برای مهدی فخیمزاده و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای سیروس گرجستانی را از آن خود کرد
سریال حس سوم داستان زنی به نام سیما با بازی نسرین مقانلو را دنبال میکند که بعد از یک تصادف رانندگی حس بویایی بسیار قدرتمندی پیدا میکند. او به کمک این توانایی منحصر به فرد خود به همراه شوهرش ایرج که نقش آن را مهدی فخیمزاده بازی می کنند به دنبال کلاهبرداری از مردم هستند. این دومین سریال جنایی پلیسی فخیم زاده است. مهدی فخیمزاده حدود سه سال بعد از سریال موفق خواب و بیدار که با نان سریال ناتاشا نیز شتاخته می شود تصمیم به ساخت سریال پلیسی دیگری گرفت؛ مجموعهای که در ابتدای پخشاش بنظر می رسید میتواند خاطره خوب خواب و بیدار را مجددا زنده کند. اما سریال ایرانی حس سوم ساخته جدید فخیمزاده هم به لحاظ قصه و هم ساختار فاصله زیادی با اولین اثر ساخته شده این کارگردان در ژانر پلیسی داشت.
سریال طنز پاورچین یکی از همکاریهای موفق مهران مدیری و تیم همیشگی اش به حساب میآید. پاورچین تحولی بزرگ در زمینه سریال های طنزهای انتنقادی و فرهنگی بود که هم عادات اجتماعی غلط مردم و هم اشتباه ها و کاستیهای مسئولان را با زبان طنز به باد انتقاد میگرفت و به همین دلیل، جزو محبوبترین و پرببیننده ترین سریالهای کمدی ایرانی صدا و سیما محسوب میشود. سریال پاورچین مهران مدیری در فیلمبرداری فضای بسیار سادهای داشت و بیشتر اتفاقاتش در خانه و اداره میگذشت. اما، قدرت نویسندگی طنز پیمان قاسمخانی و تیم نویسندگی سریال، پاورچین را در خلق شخصیت های به یادماندنی و دیالوگ های خنده دار به اثری مخاطبپسند تبدیل کرد. محبوبیت این سریال بهحدی زیاد بود که شهر خیالی برره به دایره واژگانی مردم اضافه شد. همچنین واژههای دیگری مثل پاچهخواری یا رسم نخودچیخوران در میان مردم تکرار میشد.
سریال ساختمان پزشکان در سال ۱۳۹۰ و در ۵۷ قسمت روی آنتن تلویزیون رفت. بزیگری بازیگران در نقش شخصیت هایی که هر کدام هدف و انگیزهای مشخص داشتند و این توانایی را داشتند که حتی با دیالوگ های عادی هم از مخاطب، خنده بگیرند. به همین دلیل شخصیت خانم شیرزاد در سریال ساختمان پزشکان با هنرنمایی شقایق دهقان هنوز هم پس از سالها یکی از محبوبترین و جذابترین شخصیتهای سریالهای کمدی است. بهنام تشکر با بازی در نقش دکتر نیما در این سریال فرصتی را پیدا کرد تا محبوبیت بینظیری را تجربه کند و رفتهرفته بهصورت جدیتر بازی در سینما و تلویزیون را تجربه کند. زوج بازیگر هومن برقنورد و بهنام تشکر که در سریال ساختمان پزشکان نقش دو برادر را بازی میکردند بهحدی جذاب و پر تناقض بود که باید گفت بخش عظیمی از موفقیت سریال مدیون بازی آنها بود.
در نوروز سال ۱۳۸۶، رضا عطاران به همراه تیم ثابت و همیشگیاش با یک سریال دیگر، این بار در ۱۳ قسمت، به شبکه تلویزیون بازگشت. داستان سریال ترش و شیرین براساس داستان همیشگی پسر پولدار و دختر فقیر بود و به داستان آشنایی یک مرد پولدار و متمول با بازی حمید لولایی که تاجر فرش است با یک خانم ترشیفروش با بازی مریم امیرجلالی می پرداخت. ترش و شیرین یک سریال طنز اجتماعی خانوادگی است که روابط افراد درون خانواده را مورد بررسی قرار میدهد. هرچند که میزان محبوبیت ترش و شیرین در میان مخاطبان به پای آثار دیگر عطاران همچون خانه به دوش و متهم گریخت نرسید اما باز هم از بهترین آثار کمدی تلویزیون محسوب میشد.
یک سال پس از ساخت سریال طنز خانه به دوش، رضا عطاران برای ماه رمضان سال ۸۴ سریال جذاب دیگری ساخت. این بار نویسندگی فیلمنامه به عهده سعید آقاخانی بود و خود رضا عطاران به کارگردانی می پرداخت. رضا عطاران بار دیگر مانند همیشه در سریالش به سراغ قشرهای فرودست جامعه رفت و داستان خانوادهی مهاجری را روایت کرد که با خروج از شهر خود در شهر شلوغی مثل تهران درگیر اتفاقات جالبی میشوند. سریال متهم گریخت داستان هاشم آقا با بازی سیروس گرجستانی است که برای پیدا کردن کار با خانواده اش به تهران میآید و در این بین اتفاقاتی در تهران برایشان رخ میدهد که آنها را مجبور به بازگشت میکند. یکی از ویژگیهای مهم سریال متهم گریخت، بداهه گویی بازیگران است. عطاران بازیگران این سریال را براساس میزان شباهت با نقش برگزیده و یا نقش را براساس ویژگیهای بازیگر طراحی میکند و هر کجا نیاز بوده دست آنها را در بداههپردازی باز گذاشته است.
رضا عطاران سریال های کمدی بسیار محبوب و مهمی را برای تلویزیون ساخته است. میتوان گفت خانه به دوش سرآغاز آثار پرطرفدار او محسوب میشود. سریالی که گفته میشود اصغر فرهادی فیلمنامه آن را نوشته است. خانه به دوش در بازپخشهای مکرر نسبت به بسیاری از سریال های جدیدی که از تلویزیون در حال پخشاند، مخاطب بیشتری را پای تلویزیون میکشاند. در دهه ۸۰ یکی از انواع کلاهبرداریهایی که بسیار رواج پیدا کرده بود، شرکتهای هرمی و کاریابی برای ایرانیها در خارج از کشور بود، داستان سریال خانه به دوش نیز تقریبا به همین موضوع می پرداخت. در خلاصه داستان آمده است که حمید لولایی در نقش آقا ماشاالله و پدر خانواده، تصمیم میگیرد برای بهتر کردن وضع مالی خانوادهاش به مالزی سفر کند اما در این مسیر آسیبهای فراوانی را تحمل می کند.
سریال لیسانسهها یکی از آخرین ساختههای سروش صحت برای تلویزیون است که فیلمنامه آن را ایمان صفایی و خود سروش صحت نوشته اند. فصل اول سریال لیسانسهها در ۲۸ قسمت در سال ۱۳۹۵ از شبکه سه سیما پخش شد و محبوبیت بسیار زیادی در بین مخاطبان پیدا کرد. جنس کمدی سریال لیسانسهها به آثار کمدی مدرن شباهت دارد. محبوبیت فصل اول سریال لیسانسه ها باعث شد تا گروه سازنده، دو فصل دیگر را در ادامه آن بسازند. داستان هر سه فصل سریال لیسانسهها درباره سه دوست صمیمی و جوان است. یکی از آنها فکر مهاجرت در سر دارد و یکی دنبال تشکیل زندگی است و یکی هم بهدنبال خانه میگردد. لیسانسهها تاثیر فراوانی در رشد و پیشرفت هوتن شکیبا گذاشت و او با بازی در این سریال، بیشتر از قبل شناخته شد و تبدیل به یکی از محبوب ترین بازیگران ایرانی شد.
این ایده که مردی چهرههای متفاوت داشته باشد و هر لحظه به یکی از آنها تبدیل شود به خودی خود جذاب است. اما وقتی این تغییر شخصیتها به شکلی اتفاقی برای کاراکتر ساده مسعود شصتچی میافتد، کمدی تمام زوایای پنهاناش را آشکار میکند. سیر وقایع بر حسب تصادف، سوءتفاهم، شخصیت ساده و نسبتا پخمه و تبدیل به دیگری شدن در یک فرایند کمدی همه از ویژگیهای است که یک کمدی خوب باید داسته باشد. حتی در فصل دوم سریال مرد دوهزار چهره مسعود شصتچی با مهران مدیری اشتباه گرفته میشود که این موضوع علاوهبر اینکه حاکی از خلاقیت تیم نویسندگان است یک ارجاع برونمتنی به خود سازنده سریال مهران مدیری نیز محسوب میشود. مسعود شصتچی در هر موقعیتی که قرار میگیرد و سر هر شغلی حاضر میشود، کار تیم نویسنده، انتقادهای برآمده از شرایط اجتماعی را نشان میدهد.
سریال مدار صفر درجه ساخته حسن فتحی از ۳ اردیبهشت ۱۳۸۶ از شبکه اول سیما به روی آنتن صدا و سیما رفت و تبدیل به یکی از سریالهای محبوب تلویزیون شد. سریال ماجرای سفر دانشجویی ایرانی به نام حبیب پارسا با بازی شهاب حسینی به فرانسه برای تحصیل در رشته فلسفه در دانشگاه پاریس را نشان میدهد. ماجرا در خلال جنگ جهانی دوم و شکل گرفتن صهیونیزم و تسلط تدریجی بر فلسطین میگذرد که طبیعتاً فضای داستان متأثر از این واقعه مهم تاریخی است. تنوع شخصیتها، شخصیتپردازی قوی و بازی خوب بازیگران، از جمله شهاب حسینی در نقش نقش حبیب پارسا و پیر داغر لبنانی بازیگر نقش سرگرد فتاحی جذابیت این سریال تلویزیونی را دو چندان میکند.
سریال بانوی عمارت را عزیزالله حمیدنژاد برای تلویزیون ساخت و برای اولینبار در سال ۱۳۹۶ از شبکه دو پخش شد. بانوی عمارت ملودرام عاشقانهای را در مقطعی از تاریخ بخصوص دوران قاجار روایت میکند و به مهمترین حادثه سیاسی آن زمان یعنی ترور ناصرالدین شاه توسط میرزا رضا کرمانی هم پرداخته میشود. در این سریال سعی بر آن شده که دو طرف خیر و شر به تصویر کشیده شوند عشق بهجای نفرت، بخشش بهجای کینه، تعامل بجای تعارض، سازندگی بجای ویرانگری.
سریال پس از باران ساخته سعید سلطانی روایتی از روابط ارباب و رعیتی گذشته را نشان میدهد. تضادی که این سریال ایجاد میکند از نوع اختلاف طبقاتی بوده و خانواده یک ارباب از طبقه متمول در مقابل همسر دوم او که دختری ساده و روستایی است قرار میگیرد. البته بخش مهم داستان که همان درگیری های دو خانواده است در فلاشبک روایت میشود تکنیکی که تا پیش از آن کمتر کارگردانی از آن بهره برده بود. در این سریال عشق همراه با ارباب بودن، و مظلومیت زنان دوم اربابان، قدرت اربابان و عمق فساد در نظام ارباب رعیتی گذشته را میتوان دید. شخصیت ارباب همان مرد بی گناه دو زنه که برخلاف میل خود و به اصرار همسرش زن دوم گرفته است می باشد. این مرد، بی گناهترین فرد در کل سریال است که زن دوم فراری را تعقیب میکند در حقیقت برای نجات جان او از دست برادر بیرحم زن اول با بازی رحیم نوروزی است و قصد آزار او را ندارد.
میوه ممنوعه در سال ۱۳۸۶ روی آنتن شبكه دو سیما رفت. در این سریال حسن فتحی و علیرضا نادری به خوبی توانستهاند اقتباسی از قصه شیخ صنعان داشته باشند و ما شیخ صنعان معاصر را در قامت حاج یونس فتوحی (علی نصیریان ) می بینیم. در میوه ممنوعه، بازی تازهای از علی نصیریان می بینیم و قصه اصلی مربوط به اوست. میوه ممنوعه به خاطر داشتن یک خط اصلی داستان جذاب و چند خط فرعی مناسب به اثری ماندگار تبدیل میشود.
داوود میرباقری مختارنامه را پیرامون زندگی مختار ثقفی و قیام او به خونخواهی از امام حسین (ع) ساخت. این سریال در ۴۰ قسمت ۶۰ دقیقهای برای اولینبار در سال ۱۳۸۹ از تلویزیون پخش گردید. سریال مختارنامه در مقام کارگردانی با قدرت ظاهر میشود اما در فیلمنامه و خط روایی خود گاها با عملکردی مغشوش مواجه می شود. بازی خوب بازیگران اصلی و فرعی، عنوانبندی، طراحی صحنه و لباس و سایر امور فنی از لحاظ کیفی، سطحی بالاتری از سایر سریالهای ایرانی دارند. بازپخشهای سریال محتارنامه همواره پرمخاطب بوده است. فریبرز عربنیا در نقش مختار، فرهاد اصلانی در نقش عبیدالله بن زیاد، رضا کیانیان در نقش عبدالله بن زبیر و مهدی فخیمزاده در نقش عمربن سعد مهمترین بازیگران این سریال تاریخی هستند.
وضعیت سفید سریال محبوب حمید نعمتالله در سال ۱۳۹۰ است از شبکه سه سیما پخش شد و درباره یکی از مهمترین وقایع تاریخ معاصر ایران یعنی جنگ تحمیلی است و بهطور ویژه به دوران بمبارانهای تهران که به اواخر جنگ و اواسط دهه شصت برمیگردد، مربوط میشود. در سریال وضعیت سفید با خانوادهای روبهرو هستیم که نماد کوچکی از جامعه بزرگ ایرانی است. خانوادهای پر تضاد که هر عضوش بخشی از روحیه مردم ایران را نشان میدهد و نمونهای از خلقو خوهای متفاوت مردم را به نمایش میگذارد. در وضعیت سفید در قالب سریالی و طولانی بودن اثر به او بیش از هر جای دیگری فرصت پرداختن به جزییات را داده است. او تمام و کمال به جزییات میپردازد و اگر بخواهیم دقیقتر بگوییم اصلا وضعیت سفید سریال جزییات است.
سریال خط قرمز ساخته قاسم جعفری در سال ۱۳۸۰ برای اولینبار از تلویزیون پخش شد. خط قرمز سریالی با داستان سفر بود که در آن چند جوان که هر یک برای فرار از مشکلات زندگیشان، از خانه فرار کردهاند، دور هم جمع میشوند و با هدف سفر به سوی آرمانها و خواستههای خود پا به راهی با مقصد نامعلوم میگذارند. سفری که حوادث ناگواری را با خود همراه دارد و باعث رشد شخصیتهای اصلی میشود. دلیل اصلی که باعث محبوبیت خط قرمز شد و آن را را به یک سریال پرمخاطب در زمان خود تبدیل کرد، توجه به مشکلات و دغدغههای جوانان بود که برای اولینبار به آن پرداخته میشد. یکی از مهمترین نتایج این سریال معرفی نسل جدیدی از بازیگران مرد سینما و تلویزیون بود. شهرام حقیقتدوست، پویا امینی، سروش گودرزی و شهرام عبدلی از چهرههایی هستند که خط قرمز اولین تجربه تصویریشان محسوب میشد.